Con un Manifiesto Federal, que cita a Pi Margall y Aureliano Pereira, acaba de constituirse, en Santiago de Compostela, la Asociación Federalista de Galicia. “Porque en el mundo actual -resalta-, el federalismo es la regla y no la excepción: más del 65% de la población mundial vive en sistemas federales de diversa naturaleza”.
“El federalismo -afirma el manifiesto gallego- postula, ante todo, el abandono del soberanismo, la peligrosa quimera heredada de la teología política de que ya sea en el Estado, el pueblo o la nación reside un poder ilimitado, indivisible e indelegable”. Es por eso que “frente a la autodeterminación unilateral -subraya el Manifiesto- el federalismo propone una co-determinación multilateral, como núcleo mismo de la democracia”.
Señala también el manifiesto que “el federalismo implica una idea propia de comunidad política, presidida por la unidad en la diversidad electoral, cultural, institucional y nacional”. Y, en tal sentido, aboga por un reforzamiento de los gobiernos locales, como ámbitos políticos de primer orden; europeísta, “porque federal fue y sigue siendo el proyecto político de la Unión Europea”, e internacionalista.
La Asociación Federalista de Galicia nace con la voluntad de servir, desde la sociedad civil gallega, de espacio abierto, plural y amigable, de análisis, debate, divulgación y concreción del ideario federal en Galicia, España y Europa, y hace un llamamiento a todas y todos, residan donde residan, y desde las más diversas perspectivas profesionales, política y culturales a compartir las voluntades de la causa federal.
…………………………………………………………………
MANIFESTO FEDERAL
ASOCIACION FEDERALISTA DE GALICIA
O federalismo é unha visión da política nacida para resolver problemas da cidadanía e un esixente ideal normativo da democracia baseados no pacto, na negociación, no goberno mediante acordos revisables e potestades compartidas. Unha visión requintada, froito dunha moi longa traxectoria, ben contrastada na práctica e moi plural nos seus deseños institucionais, solucións técnicas e orientacións ideolóxicas. Un ideal político que ten que ser debatido, espallado, explicado e concretado do xeito mais acaído a cada país e a cada conxuntura. Así e todo, en España e en Galicia, por razóns históricas que se remontan á Constitución de Cádiz e a I República, o federalismo non se albisca, como acontece no resto do mundo – desde USA a Alemaña pasando por Australia, India, Brasil ou Canadá – como a construción dunha Federación, isto é, dunha Unión federal estable e solidaria, senón como destemida fractura e “balcanización” do Estado. Mesmo até o punto de perdermos por completo, no esquecemento mais lamentable, o contacto coa nosa tradición política e intelectual do republicanismo federal, a de Pi i Margall, Valentí Almirall ou, entre nós, Aureliano Pereira, Leiras Pulpeiro ou Pérez Costales. Porén, no mundo actual o federalismo é a regra e non a excepción: mais do 65% da poboación mundial vive en sistemas federais de diversa natureza.
O federalismo postula, ante todo, o abandono do soberanismo, a perigosa quimera herdada da teoloxía política de que – quer no Estado, no pobo ou a nación – reside un poder ilimitado, indivisible e indelegable. Fronte a autodeterminación unilateral o federalismo propón a codeterminación multilateral como a cerna mesma da democracia. O federalismo defende un mundo político non xerárquico, de coordinación horizontal con fundamento na lealdade e o respecto recíproco entre poderes compartidos.
O federalismo salienta a incomparable calidade do goberno democrático multinivel fronte a calquera caste de centralismo. Reclama, por unha parte, o mais amplo autogoberno das unidades federadas no ámbito das súas competencias e, por outra, potentes mecanismos de goberno compartido para os asuntos comúns. O federalismo ten amosado durante séculos, e en multitude de países, a súa excepcional capacidade de canalización de conflitos territoriais, de adaptación e resiliencia como forma de goberno en permanente evolución. De feito, a Federación enxerga o sistema político mais acaído para contextos cambiantes e plurais, mediante a distribución de competencias acordada mediante pactos, sempre mellorables e revisables, de interdependencia multilateral.
O federalismo implica tamén unha idea propia de Comunidade política, presidida pola unidade na diversidade electoral, cultural, institucional e nacional. É a súa unha perspectiva tolerante, por definición, de identidades superpostas, non pechadas en si mesmas e de costas unhas cás outras, de pertenzas non excluíntes. O federalismo acubilla unha defensa convencida do pluralismo cultural e lingüístico ó fío dos procesos abertos de creación e intercambios culturais, tanto no conxunto da Federación como no interior de cada unha das comunidades federadas.
O federalismo postula como un dos seus eixos básicos e irrenunciables a igualdade e solidariedade interterritoriais, o apoio mutuo baseado na suficiencia financeira e na corresponsabilidade fiscal das comunidades federadas, a transparencia e a proporcionalidade redistributiva. Velaí a súa resolta vocación de federalismo do benestar, co obxectivo explícito de se configurar como un suporte básico do Estado social e democrático de dereito, da calidade de vida cotiá da cidadanía, áncora solidaria das políticas sociais, de igualdade, de educación pública, de sanidade pública, de salario, vivenda e pensións dignas, das inaprazables políticas medioambientais.
O federalismo implica moito mais que un deseño institucional, insiste tamén na elaboración colectiva dunha indispensable cultura política federal, un xeito de pensar, unha sensibilidade, un modo vida federal. A Federación non é posible sen unha cultura cívica federativa, é dicir, un conxunto de actitudes, disposicións, valores e principios que habilitan á cidadanía para desenvolverse, desde a reciprocidade e o mutuo respecto, nun goberno multinivel sempre en proceso, aberto á competencia interna e a contextos de experimentación autónoma de políticas públicas, en escenarios complexos de pluralismo lingüístico e cultural.
O federalismo no so achega razóns, principios e mecanismos políticos dabondo, moi precisos e experimentados, non consiste so en articular intereses e identidades da man dunha visión racionalista da política alternativa ás paixóns nacionalistas. Pola contra, traballa tamén un específico réxime emocional, cultiva e potencia emocións axeitadas para facilitar identidades superpostas, para construír contextos sociais e políticos democráticos, estables e cooperativos. Así, promove a empatía fronte a resentimento, a confianza cívica fronte a desconfianza xeneralizada, a solidariedade fronte ó desprezo ou a xenreira ao outro, ao diferente. Fornece, en definitiva, a imprescindible base afectiva dunha idea non nacional-populista de nación.
O federalismo, en canto sistema democrático de goberno multinivel é simultaneamente: 1) municipalista: acérrimo defensor do principio da subsidiariedade a partir do reforzamento dos gobernos locais como ámbitos políticos de primeiro orde, de prestación de servizos públicos e realización de dereitos cívicos, de participación e deliberación cidadá; 2) europeísta: pois federal foi e segue a ser o proxecto político e non meramente económico da Unión Europea, a prol dos seus obxectivos sobranceiros de paz, democracia, solidariedade e pluralismo cultural e relixioso; 3) internacionalista: pois os desafíos transfonteirizos da rampante desigualdade global, a crise socio-ecolóxica e o cambio climático reclaman avanzar, na procura dunha nova fronteira xusta para toda a humanidade, cara un imprescindible federalismo social a escala planetaria.
A Asociación Federalista de Galicia nace coa vontade de servir, desde a sociedade civil galega, de espazo aberto, plural e amigable de análise, debate, divulgación e concreción do ideario federal en Galicia, en España, en Europa. Mediante este Manifesto facemos un chamamento á incorporación activa de todas e todos os que, residan onde residan, desde as mais diversas perspectivas profesionais, políticas e culturais estean interesados, dun xeito ou doutro, en compartir as arelas da Causa federal.
Santiago de Compostela, Decembro de 2019.
